Adolescencja pochodzi od łacińskiego czasownika adolescere, oznaczającego „rosnąć” lub „zbliżać się do pełnej dojrzałości”. Adolescencja, okres dorastania, między dzieciństwem
a dorosłością, przypadający między 11-12 a 17-21 rokiem życia, charakteryzujący się nasilonymi zmianami fizycznymi i psychologicznymi.

W tym okresie dokonuje się wiele zmian, to czas nauczenia się w adekwatny sposób radzenia sobie, rozwiązywania problemów życiowych i konfliktów. W tej fazie życia młodzi ludzie są bardzo aktywni, eksperymentują z nowymi zachowaniami, poszukują nowych ról, nabywają nowych doświadczeń, odkrywają własne potencjały, a tym samym stają się innymi ludźmi.

W okresie adolescencji zachodzi proces kształtowania się celów, wartości, ideałów oraz znalezienie wśród nich miejsca dla własnego „ja”.

Wiek adolescencji jest istotnym okresem w rozwoju osobowości, gdyż rozwija się wtedy samoświadomość zarówno celów, jak i zadań życiowych, kształtuje się samoocena i krytycyzm
w stosunku do siebie i innych. W tym okresie kształtuje się również wola i charakter, krystalizują się zainteresowania i uzdolnienia. Następuje przechodzenie od wymagań zewnętrznych, wyrażonych w formie reguł zachowania się i przepisów, w wymagania wewnętrzne, a więc system potrzeb, nakazów moralnych, motywów, odczuwany przez jednostkę jako wewnętrzny przymus lub nakaz postępowania w określony sposób. Ponadto młode osoby przejmują od otoczenia różne przekonania, postawy, opinie, sposób mówienia czy ubierania się. Kształtowanie się poczucia własnej odrębności prowadzi do chęci autonomii i usamodzielniania się. Dość często wysokie poczucie własnej wartości sprzyja nieakceptowaniu autorytetów i nie przyjmowaniu z wiarą tego, co przekazują ludzie z otoczenia. Młodzi wykazują skłonność do krytykowania, sporów, długich dyskusji, ale również w tym okresie następuje ważny krok w rozwoju duchowym, albowiem kształtują się ideały i plany życiowe, chociaż dość często nieuchwytne i mgliste. Wiele zaburzeń zachowania w okresie adolescencji bierze się właśnie z samego faktu poszukiwania tożsamości poprzez testowanie wzorców dorosłego życia metodą „prób i błędów”, bądź poprzez czasowe odrzucanie norm i autorytetów.

Czas trwania "trudnego okresu" i tempo zachodzących zmian, zależy od cech dziedzicznych jak i od warunków życia. Różnice w procesie dorastania zależą również od płci
i indywidualnych cech jednostki, a także od warunków środowiskowych. Dziewczęta z reguły wkraczają w okres dorastania wcześniej niż chłopcy. W okresie tym pojawia się lub uaktywnia popęd płciowy oraz szereg nowych zainteresowań (społecznych, zawodowych). Może pojawić się w tym okresie wiele zaburzeń emocjonalnych, m.in.: wybuchowość, wahania nastroju, niekiedy myśli samobójcze, częste zachowanie agresywne, nasilone zwłaszcza w sytuacjach grupowych (subkultura). Okres ten charakteryzuje ponadto łatwość ulegania wpływom, także negatywnym, oraz nasilone tendencje do uzależnień.

W okresie adolescencji dorastający młody człowiek musi dostosować się do zmian fizycznych, akceptować rozmiary i budowę swojego ciała, które są najczęściej przyczyną zmartwień i niezadowolenia. Większość młodzieży chciałaby zmienić swój wygląd zewnętrzny, swoje proporcje, wagę, wysokość, cerę, włosy, rysy twarzy. Porównują siebie ze swymi rówieśnikami oraz społecznym ideałem, który media przekazują jako „normalnego” człowieka. Jeśli rozwój przebiega „inaczej” lub wolniej w porównaniu z innymi, młodzież ulega   frustracjom, lekom i niepokojom.

Wsparcie, rozumienie, cierpliwość i rozmowa są ważnymi i potrzebnymi elementami
w procesie wychowania naszych dzieci.

Oprac. Julita Poszwa

Bibliografia:

Chłopkiewicz M.: Osobowość dzieci i młodzież. Rozwój i patologia, WSiP, Warszawa 1987

Harwas - Napierała B., Trempała J.: Psychologia rozwoju człowieka, T.3, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997

Bryant P.E., Colman A.M. (red.): Psychologia rozwojowa, Wydawnictwo Zysk i Spółka, Poznań 1997

Brzezińska A., Bardziejewska M., Ziółkowska B. (red.): Szanse rozwoju w okresie dorastania, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2002

Hurlock E. B. Rozwój młodzieży, PWN , W-wa 1965